Missieblog Zuid-Afrika Matatiele 2019
Medical Checks for Children is terug in Zuid Afrika, ditmaal in Matatiele voor één exploratieve missie. De missie, in samenwerking met Children of the Dawn, loopt van 29 september t/m 6 oktober en de missieleden zullen ons via dit blog op de hoogte blijven houden van hun belevenissen.
Dag 1 Zaterdag 28 September “A very lucky day”
Durban Airport was het decor van de aftrap van onze missie. Nadat iedereen via verschillende routes hierheen was afgereisd, werd de groep langzaam compleet. 12 vrijwilligers, waarvan 2 kinderartsen, 1 huisarts, 4 verpleegkundigen, 3 basisartsen, een architect en een student. Ook ontmoetten we Magali, een – van oorsprong Franse – Zuid Afrikaanse die Children of the Dawn in 2002 heeft opgericht en nu de samenwerking met MCC regelt. Children of the Dawn is een Zuid-Afrikaanse NGO die zorg draagt voor wees- en kwetsbare kinderen in afgelegen gebieden. De organisatie is sinds 2009 actief in Matatiele en ondersteunt ondertussen 117 kinderen en hun families.
Nu was alleen het wachten nog op de missie groep die zou terugkomen uit Letcee. Zij hadden er net een week op zitten en zouden het stokje aan ons overdragen. Jankina was ook met deze groep mee en sloot direct bij onze groep aan om er nóg een missie achteraan te doen. De positieve energie was direct voelbaar bij het arriveren van de groep uit Letcee; dikke knuffels bij het weerzien van oude missiegenoten of collega’s, verhalen werden uitgewisseld en ons werd vooral heel veel succes gewenst. We maakten snel nog een groepfoto met beide missiegroepen, waarna wij onder luid gejoel van het Letcee team richting Matatiele vertrokken.
De flink gezette driver van onze bus heette Trevor en hij vroeg bij elke mogelijke stop die we passeerden of er iemand moest plassen. Ik denk dat hij een hele bus vol met overwegend vrouwen niet zo gewend was. Trevor reed ons vierenhalf uur lang door het prachtige landschap van Zuid-Afrika. Het verschil tussen de inkomensklasses was hier al duidelijk merkbaar. Langs de weg lagen uitgestrekte sloppenwijken, kinderen rende zomaar de snelweg over, tot deze sloppenwijken opeens overgingen in een golfbaan. Ondertussen vertelde Jankina honderduit over haar belevenissen in Letcee. Dit wakkerde bij iedereen nog meer het enthousiasme aan. Plots werd er achterin geschreeuwd, Jasper en Emma hadden een walvis gespot. Trevor zette het busje langs de kant en sprak van een “very lucky day”. Daarna reden we het binnenland in. Het landschap was prachtig en voelde naarmate de kilometers vorderden steeds meer verlaten aan. Twee uur later bereikten we het afgelegen plaatsje en eindpunt van onze reis; Matatiele.
Voor ons verblijf ‘The Resthaven’ stond Kitso ons op te wachten, als vertegenwoordiger van het kinderfonds MAMAs. Children of the Dawn wordt deels door de MAMAs gefinanceerd. Het is een Nederlandse NGO die samenwerkt met 32 andere NGO’s die zorg dragen voor kinderen in Zuid-Afrika. Kitso heeft veel ervaring met de missie in Letcee en brengt deze over naar deze exploratieve missie in Matatiele. We werden begroet met een dikke knuffel. De tassen, koffers en medische apparatuur werden uitgeladen en onze kamers werden toegewezen. Daar konden we even snel opfrissen om weer op tijd bij het diner te verschijnen; een lopend buffet met Mac-and-cheese, vlees, kippetjes en allerlei groenten.
Onze kamers liggen op een apart deel van het terrein waar we ook een eigen binnenplaats en een keuken hebben. Een slaapkamer hebben we vrijgehouden om alle medicijnen, tandenborstels, kleertjes en andere benodigdheden op te slaan. Hier kwamen we na het eten met zijn allen en een goed glas wijn samen. Op deze vooravond van de missie hebben we als groep nog een aantal belangrijke zaken besproken. We gingen de kring rond en ieder vertelde wat zijn of haar reden was om aan deze missie mee te doen, wat je persoonlijke leerdoel is, wat de angsten waren voor de komende week, hoe je met stress omgaat en of anderen met bepaalde dingen rekening konden houden om jou zo optimaal mogelijk te kunnen laten functioneren. Er werd gesproken over de onzekerheid van jonge artsen om de juiste diagnose te missen, hoe het voelt om niet alle kinderen te kunnen helpen en om kinderen in een staat te zien die je niet gewend bent en nog veel meer. Het groepsgevoel werd meteen een stuk hechter en de ervaren artsen en doorgewinterde MCCers creëerden steun en rust voor de jonkies van de groep. Daarnaast werd er ook stil gestaan bij het feit dat deze missie een exploratieve missie is. Dat houdt in dat we voor het eerst op deze plek met MCC zijn. Als de samenwerking met de MAMAs en Children of the Dawn goed uitpakt en het erop lijkt dat we in vijf jaar tijd de zorg aan de lokale organisaties kunnen overgeven zullen we de komende jaren terugkomen in Matatiele. Dit maakt de missie natuurlijk extra spannend. De locatie is voor iedereen nieuw en we hopen allemaal hier een verschil te kunnen maken.
De laatste slokken wijn werden opgedronken terwijl het Zuid Afrikaanse volkslied werd geoefend en er prachtige verhalen werden verteld over eerdere missies. Vol van verwachtingen ging iedereen richting bed. We waren er klaar voor!
Dag 2 Zondag 29 September
Om half acht ‘s ochtends stroomde ons binnenplaatsje langzaam vol met witte polo’s. Het was prachtig weer en iedereen verzamelde zich in vol ornaat voor het ontbijt. Vandaag was de dag van de officials. Om negen uur werden we in de hoofdstraat van Matatiele verwacht. Met het ontbijt net achter de kiezen stapten we in een busje. Nog geen tien minuten later zagen we langs de weg een groot spandoek van Children of the Dawn met joelende vrijwilligers in blauwe shirts ernaast; onze Zuid-Afrikaanse collega’s. We stapten uit om elkaar te ontmoeten. Dit ging wederom met een hoop gejoel en dikke knuffels. Van een stijve Hollandse handdruk zijn ze hier zeker niet gediend. Aan de overkant van de straat stonden opgezadelde paarden klaar. Er was een Zuid-Afrikaanse groep mannen en zelfs een journalist die een artikel schreef voor de plaatselijke krant. Het wachten was alleen nog op de politie voordat een optocht in het teken van MCC en Children of the Dawn kon beginnen. Niemand van ons had dit verwacht.
De politiewagen reed voorop met daarachter de vrijwilligers van Children of the Dawn met hun spandoek. De vrouwen zongen liederen vol Afrikaanse keelklanken en het enige woord dat we hierin telkens konden onderscheiden was MCC. Wij liepen met onze witte gezichten in onze witte polo’s achter hen, nog een beetje zoekende naar een manier om mee te zingen en dansen. Achter ons liep een groep Afrikaanse mannen in traditionele kleden met stokken in hun handen. Zodra de vrouwen van Children of the Dawn stopten met zingen, zetten zij een nieuw nummer in. Dit ging gepaard met allerlei bewegingen en pasjes uitgevoerd terwijl de stoet zich langzaam voortbewoog. Deze werd afgesloten door zeven mannen te paard. En zo bewogen wij ons voort door de hoofdstraat, dansend en zwaaiend naar alle mensen op straat. Auto’s toeterden naar ons en mensen stonden stil om te filmen en te zwaaien. Het was een prachtige vertoning.
Aan het eind van de hoofdstraat stond het busje ons weer op te wachten. De mannen te paard reden voor ons uit de bergen in. Samen met de vrijwilligers van Children of the Dawn stapten wij in en werden over een onverharde weg de Matatiele Mountain Lake Reserve in gereden. Hobbelend stegen we langzaam naar grotere hoogte. De natuur en het uitzicht werd met de hoogte steeds mooier. Onderweg zagen we grote aasgieren en reebokken. We dachten allemaal dat we ergens bovenop de berg een dorp zouden aantreffen met een soort gemeentehuis waar het officiele gedeelte zou plaatsvinden. Maar niets was minder waar. Bovenop de berg in de buurt van een groot meer, de dam, stopten we. Het bleek dat het busje met de zangers van de optocht er al stond. Niet veel later naderden ook de mannen te paard. Het waaide hard, maar dit maakte de hele locatie alleen maar nog indrukwekkender. Een jongeman van Children of the Dawn reikte ons de agenda van de welkomst ceremonie uit. Ze hadden een programma voor ons in elkaar gedraaid dat begon met een gebedszang van Nandipha vol Afrikaanse tongklanken, een van de vrijwilligers van Children of the Dawn. Daarna spraken Magali, Ines en Kitso ons een voor een toe. Allemaal vol verwachtingen van deze week en met dank aan de voorbereidingen die dit alles mogelijk hebben gemaakt. Dit werd vervolgd door de zingende Afrikaanse mannen die een traditionele dans voor ons deden, nu begeleid op een trommel en een accordeon. Daarna sprak een afgevaardigde van de burgemeester ons toe vergezeld door twee politie agentes. Ook hij sprak vol lof over ons en bedankte ons voor onze komst. De mannen te paard hadden ook nog een eigen rol in het programma. Dit was in de vorm van een soort paardenrace waarbij het volledig onduidelijk was wie de winnaar was. Terwijl wij door dit spektakel werden afgeleid arriveerde ondertussen een vertegenwoordiger van de gemeente van Matatiele in een lange jurk en hakken. Zij was met haar kledingkeuze duidelijk iets minder voorbereid op de harde wind en sprak haar woorden vanuit de bus.
Het was overweldigend om te zien hoe warm wij door hen allen werden ontvangen en hoeveel voorbereiding zij hadden gestoken in deze ceremonie. Wij voelden ons speciaal en vereerd om deze taak te mogen komen uitvoeren. En dan te bedenken dat we het allemaal nog maar waar moeten maken. Met het einde van de ceremonie werd de lunch uit het busje geladen. We aten kippetjes en sandwiches die je heel snel in je mond moest stoppen omdat ze anders van je bord afwaaiden. Met een volle maag werden we hobbelend over het landweggetje weer naar beneden gereden.
De rest van de dag hebben we hard gewerkt om de voorbereidingen voor de rest van de week te treffen. De tassen met benodigdheden werden ingepakt per check-station, de medicatie werd gecontroleerd, afgemeten en verpakt en de laatste instructies werden gegeven. Ruim 40 liter multivitamine drank en meer dan 3000 multivitamine pillen werden klaargemaakt en dozen vol antibiotica, zalven en anti-worm medicatie werd gesorteerd. De team-spirit was direct al voelbaar. Als een geoliede machine zijn we aan de slag gegaan, zodat we voor het eten al klaar waren. Hierna hebben we nog rustig met elkaar de dag kunnen evalueren, waarbij we unaniem terug keken op een fantastische, unieke en inspirerende start van deze exploratieve missie. Met een hoofd vol indrukken gingen we vroeg naar bed, als voorbereiding op de eerste checkdag van deze missie!
Dag 3 Maandag 30 September
Om 6.00 uur vanmorgen zat iedereen fris aan het ontbijt. Het weer was volledig omgeslagen en met nog geen 10 graden op de thermometer en stromende regen zat iedereen zijn handen te warmen aan dampende koffie of thee. Hoewel het voelt alsof we al voor een lange tijd met elkaar op pad zijn, begon vandaag pas het echte werk; het checken van de kinderen. De avond van te voren was de indeling voor alle stations gemaakt en waren de tassen ingepakt. Hierdoor konden we na het ontbijt direct vertrekken, ware het niet dat ons busje drie kwartier langer op zich liet wachten. Vol goede moed stapten we uiteindelijk dan toch in voor een rit van ongeveer drie kwartier naar de Neldi Junia secondary school. Onderweg pikten we op een paar straathoeken nog wat plaatselijke nurses op. Een van hen had ruim een uur op de modderige zandweg in de regen op de bus staan wachten, wat een doorzetter! Het regende nog steeds flink waardoor we door diepe kuilen (‘potholes’) vol water verder reden. Een van de nurses begon gebedsliederen te zingen en binnen mum van tijd klonk het alsof we een heel gospelkoor in de bus hadden zitten. Terwijl we langzaam vooruit hobbelden werd ons duidelijk hoe afgelegen de plek lag waar we gingen checken. De eerste huisjes die opdoemden lagen niet zoals verwacht in een dorp dicht bij elkaar maar wijd verspreid over de grote vlakte. De ene slechts gebouwd van golfplaten, de ander van steen en sommigen zelfs met een tuintje of een schuur en auto. Een ding hadden ze allemaal gemeen; een los hokje in de tuin dat als WC diende.
De school bleek plek te bieden voor 1200 kinderen en was met prikkeldraad omheining afgezet. Met de kou en de regen was de sfeer een beetje unheimisch. Op het terrein stond een aantal verschillende gebouwtjes met klaslokalen. Aangezien het hier vakantie is hadden we een aantal van deze lokalen tot onze beschikking. In een van de gebouwtjes richten we de eerste twee stations in: registratie en wegen & meten. We maakte ons zorgen om het weer en waren bang dat veel caretakers de lange tocht niet met hun kinderen wilden afleggen door de kou en de stromende regen. Toch zat er binnen een korte tijd een groep moeders met kinderen – ingepakt in indrukwekkend veel lagen kleding – binnen bij de eerste twee stations te wachten. Hier startten wij de dag met een uitleg van Magali over het carrousel aan alle moeders en kinderen. Dit werd met volle overtuiging vertaald door een van de plaatselijke nurses. Haar enthousiasme was zelfs zo groot dat we ons afvroegen of ze niet een heel ander verhaal aan het vertellen was.
Na de registratie en het meten & wegen konden de kinderen met hun formulier naar het volgende schoolgebouwtje lopen. Hier was in een lokaal het bloedprikstation ingericht. Er kwamen moeders met soms wel 6 kinderen, grootmoeders met hun kleinkinderen en er is een vader gesignaleerd. 1 meisje was helemaal alleen gekomen omdat haar moeder er niet was en haar grootmoeder ernstig ziek was geworden. Zij kreeg Ines toegewezen als tijdelijke caretaker ter begeleiding in de carrousel. De kinderen waren allemaal erg dapper bij het bloedprikken en alle caretakers waren er van doordrongen hoe belangrijk het was hun kind vandaag te kunnen laten checken.
Een meisje kwam na het verlaten van het bloedstation nog even terug. Ze had iets wat ze graag wilde bespreken. Haar Engels was best redelijk en met de hulp van de assistent van Children of the Dawn konden we goed met haar communiceren. Ze vroeg zich af wat de gevolgen van roken waren. Er werd uitleg aan haar gegeven en er werd gevraagd of ze zelf ook rookte. Ze antwoorde van niet, maar dat haar broers veel rookten en dat ze probeert hen over te halen om te stoppen. Ze gaf aan dat ze zelf niet aan hen kan uitleggen waarom ze moeten stoppen en wilde graag advies van ons. Er leek geen ouder in dit verhaal te zijn die zich bekommerde om deze kwestie. Het was indrukwekkend hoe zorgzaam ze was op haar jonge leeftijd. Ze wilde later dokter worden vertelde ze vlak voordat ze weer door moest.
In het tweede lokaal zaten alle artsen en de apotheek. Naarmate de kinderen binnenstroomden werd het hier steeds rumoeriger. Het was ontzettend bijzonder, uitdagend en leuk om met zoveel verschillende kinderen in zo’n rumoerige en chaotische omgeving contact te maken. Het viel op dat veel van hen al adequaat op reguliere basis worden ontwormd vanuit de lokale Department of Health. Ook was er relatief weinig sprake van schurft, wat in de regio Letcee juist een zeer frequent voorkomend probleem is. Hier viel vooral een relatief groot aantal kinderen op met een ontwikkelingsachterstand, waar tot op heden nog geen zorg voor was geregeld. Een voorbeeld is een kind van 5 jaar dat oogde als nog geen 2 jaar oud met uiterlijke kenmerken die passen bij het foetaal alcohol syndroom, wat ontstaat door alcoholmisbruik door de moeder tijdens de zwangerschap. Moeder vertelde inderdaad een fors alcoholprobleem en andere sociale problematiek te hebben en hier graag ondersteuning bij te willen. Ook vroeg ze om een HIV test voor zichzelf. Via Children of the Dawn wordt voor deze familie hulp ingeschakeld en verdere zorg en diagnostiek georganiseerd. Ook was er een kind met brandwonden die ter plekke kon worden verzorgd door ons team en werden er nog twee kinderen met een verdenking op een hartafwijking verwezen naar de cardioloog. Op het eind van de dag kwam een schrijnende casus voorbij van een meisje van 12 jaar waarbij er verdenking bestond op seksueel misbruik. Met behulp van lokale nurses en Nandihpah van Children of the Dawn kwam aan het licht dat zij mogelijk 2 jaar geleden een ‘niet gewenste boyfriend’ heeft gehad. De lokale betrokkenen zullen op een later moment uitgebreider met het meisje en haar familie spreken om passende zorg te organiseren. Al met al kwam er zeer indrukwekkende casuïstiek voorbij. Tussendoor werden er gelukkig ook veel gezonde kinderen gezien. De stralende trotse lach op de gezichten van deze moeders was hierbij van onschatbare waarde.
Na de diagnose van de artsen konden de kinderen door naar de apotheek, waar de caretakers de benodigde medicijnen voor de kinderen ontvingen. Hier werden ook tandenborstels uitgedeeld waarbij op een groot model gebit werd voorgedaan hoe ze deze moeten gebruiken.
Na 165 kinderen was de registratiepost zo goed als leeg. We besloten te sluiten en de enkeling die nog aan kwam de volgende dag terug te laten komen. De tassen werden weer ingepakt en we reden dezelfde modderige weg terug richting Matatiele. Aangekomen in de Resthaven bespraken we onze eerste ervaringen terwijl we onze handen konden warmen aan filterkoffie en thee. Iedereen vertelde over de interessante casuïstiek en de kinderen die de grootste indruk hadden achtergelaten. We voelden ons allemaal voldaan. Het was een dag om trots op te zijn en morgen zullen we nog meer kinderen kunnen helpen.
Dag 4 Dinsdag 1 Oktober
Aangezien het busje gisteren zo erg te laat was, besloten we vandaag een kwartier later op te staan. We hoefden pas om 6.15u aan het ontbijt te verschijnen. Het was nog steeds ijskoud en op de top van de Drakensbergen lag zelfs sneeuw. Het opstarten verliep verder net als gisteren; met het ontbijt achter de kiezen werden de medicijnen in de jeep geladen, ons busje kwam weer te laat en de nurses zorgden tijdens de rit voor gebedszangen. Een aantal woorden beginnen we al een beetje te verstaan, maar het blijft ingewikkeld. Er wonen ruim 200.000 mensen in de regio Matatiele en er worden wel 5 verschillende talen gesproken. De meest voorkomende zijn isiXhosa (met klik-klak geluiden middenin de woorden/zinnen) en Sesotho (tevens de officiële taal van Lesotho). Omdat deze talen nét iets te uitdagend zijn voor ons, worden we gelukkig tijdens het checken bijgestaan door gepensioneerde nurses en andere lokale vrijwilligers die vanuit Children of the Dawn zijn geregeld.
Zo verlaten en verregend als de school er gisteren bijlag, zo druk was het vandaag. De vakantie was afgelopen en het krioelde tussen de schoolgebouwen van de kinderen in uniform. Zwaaiend renden ze langs ons en giechelend keken ze elkaar aan als wij terug zwaaiden. Terwijl we alle lokalen hetzelfde inrichtten als gisteren zat er al een hele horde kinderen met caretakers te wachten. Met de zon die de kou en de regen langzaamaan begon te verdrijven, beloofde dit een hele drukke dag te gaan worden. Snel richtte iedereen zijn station weer in. Aangezien het altijd afwachten is hoeveel lokale vrijwilligers er komen opdagen werd onze chauffeur vandaag ingezet voor de uitleg bij het tandenpoets station.
Ook vandaag was weer een dag vol bijzondere contacten met de kinderen. Opvallend was dat er vandaag weer heel andere dingen voorbij kwamen dan gisteren. Te beginnen met dat we opvallend veel vaders zagen vandaag. Verder stonden er met name heel veel huidproblemen op het programma. Dit keer vooral heel veel scabiës, dus de antischurft lotion en zeep ging hard over de toonbank van de apotheek. Worminfecties werden ook veel gezien, sommigen zo extreem dat 1 kind zelfs vertelde dat er wormen uit de mond kwamen.
Ook vandaag waren er weer een paar unieke casussen die eruit sprongen. Zo was er een jongen van 6 jaar die een enorme standsafwijking van de voet had en daardoor alleen nog maar hinkend kon lopen. De voet was volledig vervormd, hoogstwaarschijnlijk nadat hij in het verleden een keer zijn voet heeft gebroken zonder dat dit behandeld is. Hij wordt verwezen naar het ziekenhuis voor behandeling. Een meisje van 15 jaar had haar voet in het verleden verbrand en heeft daarna een verschrompelde klompvoet ontwikkeld. Extra complex is dat zij vanuit Lesotho hierheen gevlucht is en geen Zuid-Afrikaanse nationaliteit heeft, waardoor ze niet verwezen kan worden naar het ziekenhuis. Ook kwamen we erachter dat zij door haar andere nationaliteit niet naar school mag. Children of the Dawn gaat voor haar passende begeleiding zoeken op zowel medisch als educatief gebied. Uiteraard heeft Emma de cardiokoningin weer een hartafwijking opgespoord, met veel dankbaarheid van de moeder tot gevolg.
Ook de ontwikkelingsproblemen waren weer goed vertegenwoordigd. Zo was er een kind van 1,5 jaar oud dat overkwam als slechts 6 maanden. We dachten aanvankelijk het verkeerde kind voor ons te hebben, maar het geboortecertificaat bewees het tegendeel. Voor dit kind wordt door de artsen onderling nog nagedacht over het juiste traject. Verder was er een kind van 6 jaar dat 2 keer per week een epileptische aanval van ruim 2 uur doormaakt. Ook was er enige achteruitgang in ontwikkeling. Voor hem wordt een CT-scan en hersenfilmpje in het ziekenhuis geregeld.
Het blijft indrukwekkend hoeveel je met ‘slechts’ goed kijken naar een kind kunt signaleren. Een jongen van 9 jaar oud keek zo verdrietig en kon niet getroost worden. Na wat doorvragen bleek hij op school heel erg gepest te worden. Er werd een gesprekje met hem aangeknoopt, waarbij hij vertelde dat zijn grootste wens is om politie agent te worden. De woorden ‘then im going to shoot them all’ kwamen hard binnen, maar lieten extra duidelijk zien hoe erg hij lijdt onder deze narigheid. Er werd afgesproken dat moeder langs gaat bij de schooldirecteur om over dit probleem te praten.
Het liep zo storm dat we halverwege de dag de wachtenden bij de inschrijvingen moesten laten weten dat we tijdelijk dicht gingen voor de lunch. We moesten even wat eten en bijkomen. Er waren deze ochtend al meer kinderen langsgekomen dan gisteren in totaal. De vrijwilligers uit de buurt hadden weer een heerlijke maaltijd voor ons gekookt. We aten een soort rijststamppot met vlees, groenten en een salade. De Zuid Afrikaanse vrijwilligers beginnen zich steeds meer op hun gemak te voelen bij ons en de lunch is een mooi moment om met elkaar ervaringen te delen van de ochtend. Ook blijven ze vragen om selfies, maar veel tijd was hier niet voor. We beseften ons dat we het voor het donker al niet meer gingen redden om alle kinderen die er waren te kunnen checken.
De meet- en wegers gingen snel weer terug naar het station. Daar stond alweer een hele rij kinderen keurig op hun beurt te wachten. Er was niet heel veel sprake van ernstig ondergewicht of ernstige groeiachterstand. Er zat er zelfs een aantal tussen met overgewicht. Opvallender was dat bijna geen enkel kind begreep wat ze met een weegschaal moesten doen. Enkelen waren zelfs bang om er op te gaan staan. Ze voelden eerst of het niet heet was of ging bewegen en barstten vervolgens in huilen uit.
Het was flink doorwerken om te voorkomen dat de rijen langer bleven worden. Magali had gisteren al uitgelegd dat we ons hierom geen zorgen hoefden te maken. De mensen zijn het hier gewend om eindeloos te moeten wachten voor het ziekenhuis en ellendig genoeg wordt hen soms zelfs aan het eind van de dag verteld dat ze niet geholpen worden. Het vertrouwen in het ziekenhuis is hier überhaupt erg laag. Moeders zijn bang dat ze hun kind niet meer terug krijgen of denken dat het ziekenhuis een plek is voor kinderen die doodgaan. Ook zijn ze sceptisch dat ze tóch niet geholpen worden, omdat er zonder geld niks voor ze wordt gedaan.
Om 16.15 uur werden de inschrijvingen dichtgegooid om te zorgen dat we voor het donker thuis konden zijn. Het was moeilijk om te zien hoe een stuk of 70 kinderen teleurgesteld moest worden en weer afdropen. We sloten met zijn allen in een grote kring af. Magali sprak haar dankwoorden uit naar alle vrijwilligers. Toen we het aantal kinderen hoorden dat we vandaag hebben gecheckt waren we allemaal zwaar onder de indruk: 388 kinderen. Dat verklaart het vermoeide gevoel en de grote hoeveelheden materiaal die we er doorheen hadden gewerkt. De chauffeur werd nog even speciaal in het zonnetje gezet na zijn tandenpoets demonstraties. Ines gaf aan dat dit was hoe elke dag tijdens alle MCC missies eruit zou moeten zien. Door de goede samenwerkingen hebben we een recordaantal kinderen kunnen helpen. Alle handen gingen tegelijk de lucht in en er werd gejoeld.
Vermoeid en voldaan kroop iedereen de bus weer in. Er moest nog veel gebeuren. Alle formulieren van de kinderen moeten worden ingevoerd in het systeem en de medicijnen moeten worden bijgevuld. Morgen zullen we naar een andere plek gaan om te checken. De regio bestaat uit verschillende ‘wards’, wat groepjes dorpen zijn. Tijdens deze MCC missie zullen we 3 verschillende wards bezoeken, waarbij de twee dagen in de ward Khauoe er nu op zaten.
’s Avonds hebben we na het eten weer met elkaar de dag doorgenomen. We waren allemaal heel tevreden. Iedereen was vermoeid, maar vooral ook heel trots. Het bespreken van de medische casuïstiek leidt overigens soms tot leuke situaties met de niet-medici. Zo werd een tonisch-klonische epileptische aanval verstaan als Tony Chocolonely en de vele souffles (hartgeruisen) als Chouffe. Het is wel duidelijk wat Jasper en Jorien lekker vinden.
Nadat we met zijn allen nog flink wat klussen hebben uitgevoerd, was het eindelijk tijd om in bed te ploffen. Morgen gaan we op naar de volgende check-regio, wat vast weer veel nieuwe ervaringen met zich mee gaat brengen.
Dag 5 Woensdag 2 Oktober
Vandaag waren we allemaal van slag, want de bus was te vroeg. We hebben de chauffeur a.k.a. tandenpoets man maar een glaasje sap aangeboden om bij te komen, want ook hij zag dit zelf niet aankomen. Vandaag gingen we naar de tweede ward; Nchodu. Toen we bij de Mechaeling Junior Secondary School aankwamen stonden er al vele kinderen, ouders en grootouders op ons te wachten en ons te verwelkomen. De rij die reeds was ontstaan was indrukwekkend en nodigde uit om snel alles uit te pakken en van start te gaan.
Voordat we écht konden beginnen wilde mister Francis, de directeur van de school, ons nog toespreken in zijn kantoor. Hij vertelde hoe dankbaar hij is voor Children of the Dawn, die zorg draagt voor meerdere kinderen op deze school. Deze hulpverlening bereikt indirect ook de andere leerlingen en de school zelf. Ook MCC werd van harte welkom geheten en bedankt voor de komst. De directeur vertelde dat de regio waar we vandaag waren een van oorsprong zeer crimineel gebied is met vele problemen. Door de inspanningen van onder andere organisaties als de onze is de regio inmiddels aan het opkrabbelen. Deze man heeft duidelijk hart voor de zaak en zet zich vol in om de regio tot een hoger niveau te tillen. Afgelopen dagen heeft hij zich ook nog volop ingezet om mensen te activeren om te komen naar onze checkdagen. Hij bereidde ons voor dat deze kinderen vaak nog nooit blanken onder ogen zijn gekomen en vertelde ze gerust gesteld te hebben dat we niet heel eng zijn.
Volgens de vaste routine startten we het carrousel op en kwam deze weer goed op gang. Zelfs zo goed dat hij haast niet meer te stoppen was. Er bleken ruim 600 kinderen naar de school gekomen te zijn. Al snel werd duidelijk dat we deze aantallen helemaal niet aankonden, zowel niet wat mankracht als wat materialen betreft. Dorien is als organisatorisch missieleider hevig in conclaaf gegaan met de rest van de organisatie om de boel te stroomlijnen, maar dit bleek een grote uitdaging te zijn. Uiteindelijk hebben we in de ochtend al 300 kinderen gezien totdat we rond 14u echt even moesten eten. In de ochtend was als doel gesteld om maximaal 300-320 kinderen te gaan zien, zodat we ook de komende 2 dagen nog middelen hebben om kinderen te kunnen checken. Er moest dus op de een of andere manier aan de menigte van 300 mensen verteld worden dat ze vandaag niet geholpen konden worden. We kunnen verklappen dat dit een ontzettend moeilijke boodschap is om te brengen. Ines en Dorien hebben samen met de mensen van Children of the Dawn dit bericht in de overvolle registratiekamer medegedeeld. Er ontstond direct een heel (verbaal) agressieve sfeer. Er werd vooral heel boos gereageerd naar de mensen van Children of the Dawn. Pas toen de caretakers zagen wat voor emoties dit alles ook bij ons losmaakte, keerde de stemming om en werden er zelfs excuses gemaakt. We hebben de wachtenden allemaal een volgnummer gegeven voor morgen, zodat zij degenen zijn die we morgen zullen zien. Het was een heel moeilijke tweestrijd om in te zitten, waarbij ook de boosheid/teleurstelling van de caretakers heel goed te begrijpen is. Al met al benadrukt het maar weel al te goed hoe groot de noodzaak voor hulp is in deze regio.
Behalve hard werken was het vandaag ook weer volop genieten van de positieve momenten en het besef dat we ook voor veel kinderen wél iets of zelfs veel hebben kunnen bereiken. Zo was er een moeder die met 8 kinderen langs kwam, allemaal met een bloedarmoede en andere tekenen van vitaminedeficiëntie. Aan al deze kinderen werd multivitaminen voorgeschreven en aan moeder werd uitleg gegeven over gezonde voeding, waarop moeder ontzettend dankbaar reageerde. Ze had geen idee dat zij zelf iets kon doen om de gezondheid van de kinderen te verbeteren en was heel blij dat wij dit aan haar vertelden. Ze vertelde enthousiast en verwonderd dat ze deze informatie onder al haar bekenden gaat verspreiden. Ook was het de dag van de geruststelling. Een moeder die bang was dat haar kind niet goed zag kon worden gerustgesteld door het verrichten van een simpel oogtestje. Ook was er een moeder die na een miscommunicatie met eerdere zorgverleners dacht dat haar kind mogelijk een hartafwijking had. Zij kon opgelucht en opgewekt naar huis nadat we haar vertelden dat hier geen enkel teken van was. We hoorden mooie dromen van kinderen om advocaat en ‘businesswoman’ te worden en een prachtige opmerking van de Zuid-Afrikaanse hoofdzuster Rachel maakte onze dag helemaal goed: ‘they brought us good doctors’.
Verder viel vandaag op dat er veel gebitsproblemen waren en zijn er zijn twee kinderen verwezen naar de lokale TBC-kliniek. Ze waren beide reeds in 2011 behandeld voor TBC, maar hielden klachten, wat een zorgwekkend gegeven is en aanvullende zorg behoeft. Ook is er een kind ter plekke getest op HIV, omdat moeder seropositief is en het kind zelf klachten had. Er werd gesuggereerd om de andere kinderen ook te laten testen, maar hier werd vanaf gezien omdat het de kinderen van de buurvrouw bleken te zijn. Het moment dat duidelijk werd dat het geteste meisje geen HIV had was zeer emotioneel. De mensen waren zó dankbaar, heel bijzonder om te zien. De HIV casussen blijven diepe indruk maken. Zo kwam er een kind naar de check met ‘coco’ (zo wordt oma genoemd), omdat beide ouders waren overleden aan HIV. De rol van coco is in deze regio vaak heel groot. Zij nemen een groot deel van de zorg van ouders over en doen alles voor het kind als de ouders er niet meer zijn.
Na in totaal 320 kinderen gecheckt te hebben zijn we moe en voldaan terug naar Resthaven getrokken. Er is weer hard geklust om de overgebleven materialen en medicatie uit te zoeken en te verdelen over de overgebleven 2 dagen. Ook hebben we goed de tijd genomen om de dag en de ervaringen door te nemen en te proosten op wat we bereikt hebben vandaag. De moeilijke situatie rondom het wegsturen van de mensen was eigenlijk het gevolg van het grote succes van deze missie. Het voelt ontzettend oneerlijk om kinderen en ouders te moeten teleurstellen, maar we beseften ons dat we in de afgelopen dagen 908 kinderen wel een stuk verder hebben kunnen helpen! Dat is een mooie gedachte om de dag mee af te sluiten.
Dag 6 Donderdag 3 Oktober
We beginnen aan alles te merken dat onze lokale hulpen steeds meer bereid zijn zich in te zetten voor deze missie. Vanmorgen was het busje wéér ruim op tijd. We pikten iedereen op en kwamen op tijd bij Michaelang secondary school aan. Door de drukte van gisteren hadden we alle 300 wachtenden op het moment van sluiten een nummer gegeven waarmee ze vandaag geholpen konden worden. Deze zaten alle 300 al klaar toen we aan kwamen. Snel richtten we onze stations in en gingen we naar de office van mister Francis voor de opening van de dag. Children of the Dawn had een speciale opening voor ons geregeld. Ze legden uit over hun programma voor de kinderen. Sporten is hier een belangrijk onderdeel van. Om dit te laten zien kwamen er twee meisjes voor ons touwtjespringen. Ze konden allerlei gekke trucjes en moeilijke sprongen en hun coach Thulani zat trots instructies te geven. Het is mooi om te zien dat ook mensen zoals hij, die zelf uit deze ward komen, zich inzetten voor de toekomst van de kinderen hier.
Na de openingsshow gingen we direct vol energie aan de slag. Kitzo controleerde de menigte perfect bij de inschrijvingen waardoor alles soepel doorliep. Door het mooie weer kon iedereen buiten de schoollokalen wachten wat een hoop decibellen in gekrijs scheelde. Niet alleen de chauffeur kreeg de smaak steeds beter te pakken, ook de mensen van Children of the Dawn leren snel. We moesten vandaag met twee zieken een beetje improviseren, maar dat was met hen geen enkel probleem. Thulani nam moeiteloos het bloedprikken over. Na drie dagen te hebben toegekeken en pleisters te hebben geplakt wist hij feilloos hoe hij dit moest doen. Ondanks de angst die sommige kinderen hebben voor het bloedprikken toverde hij telkens weer een lach op hun gezichtjes. Het is voor deze exploratieve missie een erg goed teken dat de plaatselijke bevolking het werk zo goed oppakt. Het zou fantastisch zijn als zij het over vijf jaar helemaal zelf kunnen doen.
Ook vandaag kwam er weer een aantal kinderen langs met verhalen die ons diep raakten. Bij sommigen omdat je toch weinig voor ze kan doen en bij anderen juist omdat je met weinig een heel groot verschil voor ze kan maken. Karin heeft het hart van een jongen met Albinisme (albino huid) gestolen nadat ze hem haar fancy zonnebril heeft geschonken. Hij heeft veel last van zonverbranding en een steeds slechter wordend gezichtsvermogen, passend bij zijn aandoening. Door de zonnebril kan hij zijn ogen beschermen en zal zijn zicht minder snel achteruit gaan. Hij was er intens gelukkig mee en het stond hem prachtig onder zijn zonnehoedje. Wat heel goed was om te horen is dat hij veilig kan leven in deze community. Hij wordt niet verstoten of gepest. Het was mooi om te zien hoe hij als vanzelfsprekend hoorde bij de andere kinderen van de school.
Veel indruk maakte het verhaal van een broer en zus die hun moeder hebben zien overlijden tijdens het afbranden van hun huis. Ze waren zo getraumatiseerd dat er vrijwel geen emotie van hun gezichten te lezen was. Nadat we ze na de persoonlijke aandacht in het carrousel een bal cadeau gaven konden we toch een glimlach tevoorschijn toveren. Ook al is dat iets kleins, het is toch iets heel moois. De social worker van Children of the Dawn zal deze kinderen vervolgen en zorgen voor begeleiding bij de traumaverwerking.
Ines had ons van tevoren al verteld dat het laatste kind in de rij vaak degene is die onze hulp het hardst nodig heeft. Aan het begin van de week kwam dit al direct uit met het meisje dat mogelijk seksueel misbruikt was en ook vandaag was dit het geval. Een moeder kwam met haar kind van 2 jaar oud met een spina bifida, oftewel een open ruggetje, hoewel dat in dit geval een understatement is. De jongen had een gigantische zwelling aan zijn rug en kon niet lopen. De afwijking was moeder uiteraard zelf ook bekend, maar er zijn nooit geld of mogelijkheden geweest om het kind te laten opereren. MCC en Children of the Dawn gaan ervoor strijden dat dit kind toch op de goede plek terecht komt en behandeld kan gaan worden.
Aan het einde van de middag werd er nog even een balletje getrapt met een aantal jongens van de school en daarna rondden we af in een grote cirkel. Mister Francis was de hele dag gebleven om ons op dit moment toe te kunnen spreken. Hij was ontzettend dankbaar en gaf aan dat dit de allereerste keer was dat er in deze community hulp van buitenaf kwam. Veel problematiek in deze gebieden zijn voor hen zonder externe hulp amper oplosbaar. Hij hoopt ontzettend dat we de komende jaren terug zullen komen.
Tijdens de afsluiting bleek nog 1 kind van rond de 2 jaar oud rond te lopen zonder caretaker. Hij was vergeten en achtergebleven. Bij ons maakte dat grote indruk, maar de lokale mensen losten dit simpel op. Hij ging mee naar huis met de tandenpoetsmoeder die gisteren en vandaag het tandenpoets station bemande en zij zou de ouders wel vinden. Als het vandaag niet lukte, dan morgen wel. Anton zijn opmerking dat hij in ieder geval met goed gepoetste tandjes thuis zou komen gaf dit verhaal weer een positieve twist.
In de bus terug naar huis was de stemming opperbest. Er werd enthousiast gepraat over interessante casussen en de successen van vandaag. Iedereen werd nog blijer toen we langs de weg een zebra zagen staan wat bij het Afrikaanse deel van ons team tot gierend gelach leidde. Toen besloot de chauffeur de muziek op flink volume aan te zitten waardoor Afrikaanse klanken door de bus galmden. Constance van de Children of Dawn ging in het gangpad van de bus staan en begon haar toch wel flink aanwezige Afrikaanse achterste ritmisch heen en weer te schudden. Binnen mum van tijd stond iedereen op en schudde de hele bus mee. Bij het binnenrijden van Matatiele zat de sfeer er nog zo lekker in dat niet alleen de nurses uitstapten maar iedereen meeging om op straat door te dansen. Zelfs onze gepensioneerde nurses deden hun best om de stramme ledenmaten van hun gezette lichamen los te gooien. Ondanks onze inspanning kregen wij blanken van Kitzo slechts een 4 voor dansen.
In de laatste zonnestralen bespraken we onder het genot van een wijntje de mooie ervaringen van deze week. Vooral voor degenen voor wie dit de eerste missie is zijn alle nieuwe indrukken een eyeopener, wat alleen maar meer motivatie teweegbrengt voor de toekomst.
Dag 7 Vrijdag 4 oktober “Hakuna Matatiele”
Checkdag 5, de laatste dag alweer. Wat is de tijd gevlogen. Vanmorgen vertrokken we, mede door onze steeds enthousiastere chauffeur, wederom op tijd naar onze derde locatie; Masakala. Deze locatie lag het meest afgelegen van de drie ‘wards’ waardoor we het te verwachte aantal kinderen moeilijker konden inschatten. Er moest zelfs een wagen heen en weer rijden om de kinderen over de onverharde weg naar de school te brengen waar we gingen checken. Maar door onze ervaringen van de afgelopen vier dagen bereidden we ons alsnog voor op grote drukte. Onze weg naar de school was prachtig. We slingerden over de gravel road door verschillende dorpen steeds hoger de bergen in. De vergezichten waren adembenemend.
De moeilijke bereikbaarheid van deze locatie heeft niet alleen tot gevolg dat de kinderen nauwelijks toegang hebben tot gezondheidszorg, maar ook dat ze nog nooit blanken hadden gezien. Om de schoolgebouwtjes krioelde het van de kinderen die allemaal op ons af renden om ons aan te raken. Ze wilden high-fiven, opgetild worden en het allerliefst op de foto. Als je hen op het scherm van je telefoon of camera liet zien hoe ze er op de foto uitzagen begonnen ze te giechelen of te gillen. Twee Afrikaanse moeders stonden boven een vuurtje het ontbijt voor alle kinderen klaar te maken; bonen pap. Nog geen tien minuten later verdrongen ze zich in hun schooluniformpjes om een flinke schep op hun stalen borden te ontvangen. Het koste ons moeite ons los te rukken uit de grote massa kinderen en ons te begeven naar een lokaal voor de gezamenlijke opening. Hier stonden twee meisjes voor ons klaar in traditionele Afrikaanse kleding voor een openingsdans. Vier vriendinnetjes vormden een achtergrond koor voor hun dans. De ene kon haar benen nog hoger gooien dan de andere.
Na deze swingende start van de dag begaven wij ons allemaal naar ons station. Het waaide hard waardoor het zand om de schoolgebouwtjes heen stoof. Wij probeerden verwoed onze ogen hiervoor te beschermen terwijl de schoolkinderen er doorheen liepen alsof ze niet anders gewend waren. Een van de leraren maakte zwaaiend met een grote bel in zijn hand een rondje over het terrein en alle kinderen stoven naar hun klaslokalen. Dit bracht ook wat rust voor ons, alhoewel er de hele dag nieuwsgierige kinderen door de deuropening van het bloedtest lokaal bleven gluren die begonnen te giechelen bij elk kind dat schrok van de prik in de vinger.
Het was duidelijk dat Masakala een heel andere omgeving is dan de plekken waar we afgelopen dagen waren. We hebben opvallend veel schrijnende verhalen gehoord. Zo kwamen een broer en zus van 10 en 8 jaar oud langs waarvan het meisje gehoorproblemen zou hebben. Ook was ze op school blijven zitten. Toen werd gevraagd of dit het gevolg was van de slechthorendheid of iets anders, werd duidelijk dat de moeder van de kinderen 2 jaar geleden is vermoord door lokale mensen. Een heel heftig verhaal. Gelukkig ging het nu alweer beter met ze, want Coco en vader zorgen goed voor de kinderen. Ook op school ging het weer de goede kant op. We hebben onze mogelijkheden voor sociale hulp uitgelegd, maar vader en Coco gaven aan de situatie zelf aan te kunnen.
De rol van Coco was vandaag sowieso weer overduidelijk zichtbaar. Twee kinderen van 11 en 5 jaar kwamen met oma, omdat moeder ze verlaten had toen de jongste 2 jaar oud was. Toen zij verdween is helaas ook het geboortecertificaat zoek geraakt. Dit is in Zuid-Afrika een zeer belangrijk document; zonder kan je niet naar school en ook geen zorg ontvangen. Toen Coco werd geprezen om de zorg die ze voor de kinderen draagt, was ze ontroerd en gaf ze aan dat haar grootste wens is dat de jongste naar school zou kunnen. Het gezin werd verwezen naar Social work en de kinderen kregen een mooie trui en muts van ons. Coco en de kinderen straalden van geluk en zeiden ‘god bless you’. Een andere Coco kwam met haar kleinzoon van 11, waarvan de moeder in Johannesburg woont en ‘on treatment’ is (dit is hoe hier gecodeerd wordt gezegd dat iemand HIV positief is). Het kind is nog nooit getest en had nu gewichtsverlies. Tijdens het MCC-contact is besproken dat zowel oma als de jongen zelf graag willen dat hij getest wordt. Met hulp en adviezen van de nurse gaat oma volgende week met de jongen naar de Department of Health voor een HIV test.
Op deze laatste checkdag begint bij ons door te dringen dat we de omgeving en dus ook de kinderen binnenkort gaan verlaten. Een lastig idee, zeker omdat we eigenlijk heel graag bepaalde dingen voor de lange termijn zouden willen oppakken en vervolgen. Zo zouden we graag het vervolg van de hierboven genoemde HIV test horen en zijn er rond de 70 kinderen verwezen waarbij we benieuwd zijn naar het beloop. Zo was er vandaag een kind van 6 met een flink afwijkend hartgeruis (een souffle, binnen onze groep beter bekend als la Chouffe) die verwezen is voor een hartecho. We zijn nog aan het puzzelen wat we denken dat hij heeft en zijn heel benieuwd naar de echte diagnose. Een meisje van 12 jaar zou 2 keer per week ‘niet goed kunnen zien’, waarbij het verhaal steeds spannender werd. Even later ging het om black outs en uiteindelijk bleek het meisje dan een uur buiten westen en niet aanspreekbaar te zijn. Zij is verwezen naar de neuroloog en ook daarvan zijn we erg benieuwd naar de uitkomst.
Er zijn nog een paar andere opvallende dingen die we jullie niet willen onthouden. 1 familie sprong eruit omdat alle kinderen het laatste topje van hun pink misten. Blijkbaar wordt bij deze familie op de leeftijd van 2 jaar het laatste vingerkootje van de pink door de grootvader afgesneden als een kenmerk voor de familie. Zij behoren tot de viervingerige clan. Een jongen van 5 jaar oud vond het allemaal zo spannend dat hij acuut in zijn broek plaste nog voordat dokter Emma hem had kunnen nakijken. Ze zag plotseling een plasje onder de jongen op de grond liggen, waarna iedereen begon te gillen. Uiteindelijk heeft ze hem buiten nagekeken en toverde ze tóch nog een glimlach op zijn gezicht. Lotte was vandaag weer hersteld van haar griep, maar werd tijdens het lichamelijk onderzoek door een kind van een jaar of 4-5 in haar gezicht geslagen. Gelukkig mocht dit haar enthousiasme niet drukken. Ook voor Lotte kan er na deze week nazorg geregeld worden.
De laatste kinderen waren bijna klaar bij de artsen en konden hun medicijnen ophalen bij de apotheek. Dit betekende dat wij ook onze laatste kadootjes weg konden geven. De anti-worm tabletten, die door het onverwachte hoge aantal kinderen deze dagen met veel moeite waren bijbesteld, gingen precies op. De laatste tandenborstels werden uitgedeeld. Ook onze nurses probeerden hier nog een graantje van mee te pikken. Voor al hun kleinkinderen wilden ze het liefst wat hebben, maar uiteindelijk bleken ze ook erg tevreden te zijn met onze overgebleven pennen. Vooral de pennen die met meerdere kleuren konden schrijven waren groot favoriet.
Omdat het de laatste dag was zetten we de nurses en de mensen van Children of the Dawn niet af in de hoofdstraat van Matatiele, maar nodigden we hen uit voor een pizzaparty bij Resthaven. Philip, onze gastheer van deze week, vond dit geen probleem en had buiten lange tafels voor iedereen klaar gezet. De bus werd naast het terras geparkeerd zodat we de Afrikaanse muziek door het voorportier naar buiten konden laten komen. De sfeer ademde Hakuna Matatiele; no worries, for the rest of our days. Er werd gedanst en op elke telefoon die zij bezaten moest een foto worden gemaakt met hun nieuwe blanke vrienden. Van de pizza’s was de pittige kip hun grote favoriet. De nurses zorgden dat ze hiermee de komende dagen door konden komen en stapelden de stukken zo hoog als ze konden op hun bord. Na het eten werd de muziek uitgedraaid en nam Dorien het woord. Voor elke persoon die ons had geholpen had ze een certificaat en een klein kadootje uit Nederland. Ze sprak haar dankwoorden uit voor deze zeer geslaagde missie en het record dat we na al die jaren MCC hadden gevestigd; 1513 kinderen! Bij het horen van hun naam kwamen ze naar voren om hun certificaat en het kadootje in ontvangst te nemen. Dit ging bij de meeste gepaard met een hoop danspassen en geklap en uiteraard moesten ze op de foto vereeuwigd worden met hun trofeeën. Zelfs de chauffeur mocht delen in deze vreugde. Magali en Kitzo werden extra bedankt met chocolade, Dorien werd bedankt voor haar fantastische organisatorische werk en ook Jankina die deze week op haar tiende missie was werd niet vergeten. Magali nam het woord om MCC te bedanken; wij hadden echt een verschil gemaakt voor de kinderen en in de (werk)houding van plaatselijke hulpverleners. Haar woorden waren ontroerend en hier en daar rolden er wat tranen over de wangen. Als klap op de vuurpijl had zij voor iedereen een krant meegenomen waarop wij op de voorpagina stonden; Dutch doctors bring relief to children in rural areas. Zelfs onze gepensioneerde nurses wilden nog even hun zegje doen. Hoofdzuster Rachel stond op om ons te bedanken voor alles wat we hen geleerd hadden; “You made us new nurses. You learned us to look at children in a different way.”
Na een hele hoop dikke afscheidsknuffels vertrok iedereen met de bus. Het MCC team bleef achter met Kitzo en Magali voor onze allerlaatste evaluatie. Aangezien het een exploratieve missie is, was dit een belangrijk en formeel moment. Iedereen mocht onderbouwen of deze missie de komende vier jaren op deze plek moest worden doorgezet. Wat de missieleden betreft was deze week een groot succes en staan de sterren gunstig voor de komende jaren. Voor ons is er maar een gepaste afsluiting: missie geslaagd!
